Mâm ngũ quả là một trong những yếu tố không thể thiếu trong ngày tết của người Việt Nam. Đây là một nét văn hóa truyền thống được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Mâm ngũ quả không chỉ là một món ăn đơn thuần mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về tài lộc, sức khỏe và may mắn cho gia chủ. Vì vậy, việc bày mâm ngũ quả ngày tết cần được chú ý và chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo đúng ý nghĩa và đẹp mắt. Trong bài viết này, SBS HOUSE tìm hiểu cách bày mâm ngũ quả ngày tết đẹp và đúng ý nghĩa phong thủy để mang lại may mắn cho gia đình trong năm mới 2024.
Mâm ngũ quả là một loại mâm trang trí được bày trong ngày tết để thể hiện lòng thành kính và cảm tạ đối với tổ tiên và các vị thần. Mâm ngũ quả gồm có năm loại trái cây khác nhau, bao gồm: mít, dừa, xoài, đu đủ và mãng cầu. Năm loại trái cây này tượng trưng cho năm yếu tố trong vũ trụ: kim (mít), mộc (dừa), thủy (xoài), hỏa (đu đủ) và thổ (mãng cầu). Đây cũng là lý do tại sao nó được gọi là “ngũ quả” – năm loại quả.
Mâm ngũ quả không chỉ là một món ăn trang trí mà còn mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Theo quan niệm dân gian, việc bày mâm ngũ quả trong ngày tết sẽ giúp gia chủ thu hút tài lộc, sức khỏe và may mắn cho năm mới. Vì vậy, việc bày mâm ngũ quả cần được chú ý và chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo đúng ý nghĩa và đẹp mắt.
Mẫu mâm ngũ quả trang trí ngày tếtMâm ngũ quả thường được trưng bày với 5 loại trái cây khác nhau, một hình tượng được nhắc đến trong kinh Vu Lan Bồn với hình ảnh tượng trưng của trái cây 5 màu. Ở góc nhìn văn hóa của người Việt, con số 5 không chỉ là sự kết hợp đơn thuần của năm loại trái cây mà còn mang theo một ý nghĩa sâu sắc, tượng trưng cho mong muốn được ngũ phúc lâm môn, tức là những điều mang lại hạnh phúc và thịnh vượng trong cuộc sống hàng ngày. 5 ý nghĩa đó được giải thích như sau:
Tuy nhiên trong văn hóa của từng vùng miền của Việt Nam, mâm ngũ quả còn có những ý nghĩa khác nhau. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về ý nghĩa của mâm ngũ quả ở từng miền để hiểu rõ hơn về truyền thống và văn hóa của đất nước.
Ở miền Bắc, một mâm ngũ quả được coi là đẹp và chuẩn chỉ khi nó đủ các loại trái cây như chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, hồng, quất cảnh, ớt, dứa,… và mỗi loại trái cây phải có màu sắc rực rỡ, nhưng cũng cần phải hài hòa và tuân thủ theo nguyên tắc của Ngũ hành.
Theo quan điểm này, màu trắng của kim, màu xanh lá của mộc, màu đen của thủy, màu đỏ của hỏa và màu vàng của thổ đều cần được đại diện trong mâm ngũ quả. Chuối xanh, được bày theo nải, không chỉ mang ý nghĩa về sự quần tụ, sum vầy mà còn tượng trưng cho sự ấm áp, đầm ấm. Bưởi, với màu vàng rực rỡ, thể hiện sự giàu có và may mắn. Một số gia đình còn thay bưởi bằng quả phật thủ, không chỉ vì giữ nguyên tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên mà còn để tạo ra một không gian linh thiêng hơn trong gia đình, nơi mà tâm linh và truyền thống được coi trọng. Quả quất cảnh, quả hồng và ớt đỏ được sắp xếp xung quanh mâm ngũ quả với màu sắc rực rỡ của đỏ và vàng, không chỉ là điểm nhấn đẹp mắt mà còn là biểu tượng của sự may mắn và thành đạt. Quả dứa, với hương thơm đặc trưng, không chỉ là một món ăn ngon mà còn thể hiện mong ước về một năm mới an lành và tràn ngập phúc lộc.
Tham khảo mâm ngũ quả dâng bàn thờ ngày tết chuẩn phong thủyVùng đất miền Trung thường xuyên phải đối mặt với những thách thức khốc liệt của thiên tai, bão lũ và hạn hán kéo dài, khiến cho đất đai trở nên cằn cỗi, ít mỡ, và khó trồng cây trái. Do đó, mâm ngũ quả ở đây thường mang đến sự đơn giản, không quá phức tạp về hình thức, với tinh thần “có gì cúng nấy,” chỉ cần lòng thành tâm là đủ. Các loại trái cây phổ biến xuất hiện trong mâm ngũ quả của người miền Trung thường bao gồm thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, và quýt. Mỗi loại trái cây không chỉ là nguồn dinh dưỡng quan trọng mà còn là biểu tượng của sự kiên cường và sự sống sót giữa những điều kiện khó khăn.
Mẫu mâm ngũ quả trang trí ngày tết của người miền TrungTrong nguy cơ thiên tai và hạn hán, việc chọn lựa các loại cây trồng khả năng chịu đựng cao như thanh long hay cây sung không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân miền Trung mà còn là cách thể hiện sự đối mặt mạnh mẽ với những thách thức tự nhiên. Mâm ngũ quả của họ không chỉ là biểu tượng tâm linh mà còn là một phản ánh của sự chất phác và chân thành trong cuộc sống hàng ngày. Đối diện với khó khăn, họ học cách tận dụng những gì có sẵn, và từ đó, mâm ngũ quả trở thành một hiện thân của lòng biết ơn và tình cảm đoàn kết.
Người dân miền Nam truyền thống thường bày mâm ngũ quả với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài,” thể hiện mong ước cho một năm mới đầy đủ, phồn thịnh. Mâm ngũ quả miền Nam thường gồm 5 loại trái cây chính là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, và xoài. Mỗi loại trái cây không chỉ mang lại hương vị tuyệt vời mà còn chứa đựng những ý nghĩa tâm linh và tượng trưng. Trong việc thờ cúng mâm ngũ quả, người miền Nam rất cẩn trọng với việc loại bỏ những loại trái cây có cách phát âm mang ý nghĩa tiêu cực. Ví dụ như chuối, được xem là biểu tượng của sự chùi nhủi và khó khăn trong kinh doanh, hoặc lê, biểu tượng cho sự lê lết và thất bại. Cam và quýt cũng tránh được thờ cúng, vì có âm thanh giống với những từ tiếng Việt mang theo nghĩa tiêu cực.
Hình ảnh mâm ngũ quả ngày tết miền namCách bài trí mâm ngũ quả miền Nam thường bắt đầu bằng việc đặt đu đủ, dừa, xoài lên trên mâm vì chúng có hình dáng lớn và nặng, giúp giữ cho các loại trái khác được bày trên mâm một cách ổn định. Điều này không chỉ là một truyền thống văn hóa mà còn thể hiện sự chín chắn và sắp xếp hợp lý trong cuộc sống.
Việc bày mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là sắp xếp các loại trái cây lên một mâm và đặt lên bàn thờ. Để mâm ngũ quả thật sự đẹp và mang lại may mắn cho gia đình, chúng ta cần tuân theo một số nguyên tắc và cách bày riêng cho từng vùng miền.
Trong mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc, nải chuối xanh luôn đóng vai trò quan trọng, xuất hiện ở vị trí dưới cùng như một bàn tay chân thành nâng đỡ, biểu tượng cho sự che chở và bảo vệ gia chủ. Quả bưởi vàng và phật thủ thường được đặt tại trung tâm của nải chuối, tạo nên một tâm điểm quan trọng. Các loại trái cây khác sẽ được sắp xếp xung quanh mâm ngũ quả, tạo nên một hình ảnh cân đối và hài hòa, không chỉ về mặt màu sắc mà còn hợp phong thủy.
Mâm ngũ quả không chỉ là một biểu tượng trang trí mà còn là một nguồn cảm hứng tâm linh trong ngày Tết. Nải chuối xanh, với hình dáng cong vút, không chỉ mang ý nghĩa về sự bảo vệ mà còn tượng trưng cho sự ấm áp, hạnh phúc trong gia đình. Quả bưởi và phật thủ, nổi bật giữa nải chuối, không chỉ làm đẹp mâm ngũ quả mà còn chứa đựng những kỳ vọng lạc quan cho một năm mới tràn ngập may mắn và thành công.
Cách bài trí mâm ngũ quả này không chỉ là nét đẹp truyền thống mà còn là sự thể hiện tình cảm và lòng biết ơn với cuộc sống. Việc chọn lựa cẩn thận về màu sắc và vị trí của từng loại trái cây không chỉ là nghệ thuật trang trí mà còn là sự chăm sóc tinh tế đối với tổ ấm gia đình.
Bởi vì thiếu sự quy định cụ thể, cách bày trí mâm ngũ quả trong ngày Tết của miền Trung thường mang đến sự đơn giản và không phức tạp. Thông thường, người ta sắp xếp những quả có hình dáng to và nặng ở phía dưới cùng của mâm, trong khi những loại quả nhỏ hơn được xếp ở phía trên, tạo nên một bức tranh cân đối và hấp dẫn cho bàn tiệc.
Mặc dù không có quy tắc cứng nhắc, nhưng việc bày trí mâm ngũ quả ở miền Trung thường mang đến một cái nhìn tổng thể hài hòa và sáng tạo. Sự lựa chọn của mỗi loại trái cây không chỉ đơn giản là về hình dáng mà còn là về ý nghĩa tâm linh, tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng trong năm mới.
Cách bày biện mâm ngũ quả trong ngày Tết miền Nam không phức tạp, tuy nhiên, nó yêu cầu sự hài hòa về màu sắc và cân đối. Phổ biến, người miền Nam thường sắp xếp những loại quả to, nặng, và màu xanh ở phía dưới của mâm, trong khi những quả nhỏ và chín sẽ nằm ở phía trên. Điều đặc biệt đáng chú ý là cần phải bày trí mâm ngũ quả sao cho nó tạo thành hình dáng như ngọn tháp, và cặp dưa hấu thường được bày riêng tại hai bên mâm ngũ quả, tạo nên một bức tranh tinh tế và đẹp mắt cho không gian lễ hội.
Dù có vẻ như là một thủ tục đơn giản, cách bày trí mâm ngũ quả lại là một nghệ thuật tinh tế đòi hỏi sự nhạy bén và sáng tạo. Mỗi loại trái cây không chỉ được chọn vì hình dáng và màu sắc mà còn vì ý nghĩa tâm linh mà nó mang lại. Điều này không chỉ là một cách để trang trí bữa tiệc Tết mà còn là cách thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với ngày lễ quan trọng này.
Mâm ngũ quả trang trí ngày tết hiện đạiCàng nhìn sâu vào nghệ thuật của mâm ngũ quả miền Nam, chúng ta thấy rõ sự kết hợp giữa văn hóa và sự đổi mới. Mỗi năm, người miền Nam không chỉ duy trì những giá trị truyền thống mà còn đưa vào những yếu tố mới để làm cho mâm ngũ quả trở nên độc đáo và phong cách. Việc tạo ra một không gian lễ hội ấn tượng không chỉ là để thỏa mãn giác quan mà còn là để kể chuyện về sự gắn kết, lòng biết ơn, và niềm vui trong gia đình.
Mâm ngũ quả không chỉ sử dụng để trang trí trong ngày tết mà mâm ngũ quả còn mang theo ý nghĩa văn hóa sâu sắc theo thuyết ngũ hành của người phương Đông. Chính vì vậy, trong quá trình trang trí mâm ngũ quả bạn cần chú ý những điều sau đây:
Để có được một mâm ngũ quả đẹp, đúng ý nghĩa phong thủy cần lựa chọn những quả tươi, ngon và có thể trưng được lâu. Dưới đây là một số gợi ý lựa chọn quả ngày tết cho bạn:
Mỗi vùng miền mang những nét văn hóa đặc sắc riêng không chỉ thể hiện qua đời sống mà còn thể hiện qua những vật dụng trang trí ngày tết điển hình như mâm ngũ quả. Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về cách bày trí và ý nghĩa mâm ngũ quả ngày tết của từng vùng miền. SBS HOUSE hi vọng với những thông tin và hình ảnh trên sẽ giúp ích được cho các bạn trong việc lựa chọn mâm ngũ quả để chưng trên bàn thờ gian tiên hoặc bày trí trong nhà theo đúng phong thủy.
